PODZIAŁ DZIEJÓW:
Prehistoria to umowny okres od pojawienia się człowieka do wynalezienia pisma, dzielimy ją na epoki:
- PALEOLIT starsza epoka kamienia -występują duże sprzeczności co do początku (2mln /40tys pne.)
- MEZOLIT środkowa epoka kamienia - od ok 11 tys pne.
- NEOLIT młodsza epoka kamienia - 8/6 tys pne.
- EPOKA BRĄZU - do ok. 700 pne. (dotyczy bardziej okresu rozwoju cywilizacyjnego, np. Mezopotamii, Cykladzkiej, itd.)
- EPOKA ŻELAZA - ok.450 pne. (dotyczy bardziej starożytności niż samej prehistorii)
(pomiędzy epoką brązu a żelaza występują tzw. wieki ciemne)
Rys historyczny:
Człowiek żyjący we wspólnocie, koczujący w poszukiwaniu jedzenia (łowiectwo, zbieractwo) od Uralu po Ocean Atlantydzki. Popularna jest idea animizmu (nie mylić z pogaństwem!). Kanonem jest kobieta-matka (typ Wenus paleolitycznej) o uwydatnionych atrybutach kobiecych.
Pojęcia związane z epoką:
Pojęcia związane z epoką:
- Magia łowiecka- wierzono, że wykonywanie (malowanie, rzeźbienie, itd.) zwierząt do kultu pomaga w czasie polowań.
- Artefakt -wytwór ręki ludzkiej związany z jakąś kulturą (np. łowiecką).
- Pięściaki - proste, kamienne narzędzie (broń) o zaostrzonej krawędzi tnącej i zaokrąglonej (przystosowanej do dłoni) podstawie.
- Petroglif - rysunki wyryte na skale.
- Alignment- aleja menhirów.
- Ochra - naturalny pigment skalny, nieorganiczny o dużej zawartości związków żelaza i barwie od jasnożółtej poprzez czerwoną do ciemnobrązowej.
RZEŹBA:
Wenus z Willendorfu
28-25 tys pne.
Wapień
Wapień
![]() |
| *mieści się w kompozycji rombu *wyolbrzymione atrybuty kobiece *prawdopodobny związek z kultem płodności *schematyczna twarz *głowa pokryta włosami *11,1 cm wys. |
Wenus z Laussel
25-19 tys pne.
Wapień pomalowany czerwoną ochrą
Francja
![]() |
| *petroglif *wyolbrzymione atrybuty kobiece *prawa ręka trzyma róg żubra (symbol księżyca) z 13 nacięciami *lewa ręka spoczywa na ciężarnym brzuchu *kult płodności *ok 42cm |
Wenus z Dolnych Vestonic
29-25 tys pne.
Glina
Czechy
Czechy
| *wyolbrzymione atrybuty kobiece *na twarzy zarys oczu *mieści się w kompozycji rombu *kult płodności |
Wenus z Hohle Fels
40-35 tys pne.
Ciosy mamuta
Niemcy
![]() |
| *60mm wys. |
Bogini matka z Çatal Hüyük (Wielka bogini)
6-5,9 tys pne.
Turcja
*postać siedząca na tronie
*wyolbrzymione atrybuty kobiece
*głowy lwów symbolizują władzę nad rodem
*zarys twarzy i uszu
*wyolbrzymione atrybuty kobiece
*głowy lwów symbolizują władzę nad rodem
*zarys twarzy i uszu
Dama z Brassempouy
25tys pne.
Kość słoniowa
Kość słoniowa
Francja
![]() |
| *indywidualne rysy twarzy *realizm *włosy * 3,5 cm wys. |
Relief z bizonami
15-10 tys pne.
Glina
Francja
![]() |
| *zachowane proporcje *realistyczne przedstawienie zwierzęcia *wymodelowanie rogów, sierści itd. |
MALARSTWO JASKINIOWE:
Podstawowe barwniki stanowiły: ochra i zwęglone kości oraz drzewo, a malowano palcami, metodą dmuchawki (pluto farbą), oraz posługiwano się pędzlami z włosia. Malarstwo miało znaczenie kultowe, a nawet magiczne. Motywem przewodnim były zwierzęta, które darzono wielkim szacunkiem, co odzwierciedla się w malarstwie.
Chauvet
30-28 tys pne.
30-28 tys pne.
Francja
![]() |
| *perspektywa kulisowa *pigment na kamieniu *realizm *różnica walorowa |
Lascaux
12-11tys pne.
Francja
Jaskinię odkryła grupa chłopców w 1940, którym podczas zabawy uciekł pies.
![]() |
| *realizm *zachowane proporcje *perspektywa kulisowa i skręceniowa * różnica walorowa *ukazanie ruchu *czarny kontur i niejednolita plama barwna |
Altamira
25-13 tys pne.
Hiszpania
Hiszpania
![]() |
| *wielobarwne (czerń, czerwień, fiolet) *realizm *różnica walorowa *ruch *czarny kontur, a wewnątrz plamy o różnych tonach barwnych *zachowane proporcje |
Santa Cruz (jaskinia dłoni)
13-9 tys pne.
Argentyna
Argentyna
Tassili
16-12 tys pne.
Algeria
![]() |
| *jednolita plama barwna bez różnicy walorowej |
![]() |
| * "ranna antylopa"- relief wklęsły |
Ciekawy przykład stanowi również wizja szamańska z jaskini Trois Frères:













